پارس‌آباد یکی از شهرهای استان اردبیل در شمال غرب ایران است، این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقه مغان و نیز، مرکز شهرستان پارس‌آباد است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)از اردبیل، شهر پارس آباد منطقه‌ای مرزیست که در جلگه‌ای هموار با آب و هوایی معتدل تا گرم قرار دارد، فاصله آن تا اردبیل 225 کیلومتر است.

جلگه‌ی پارس آباد مستعدترین خاک و مطلوب‌ترین شرایط آب و هوایی را برای زراعت دامپروری و باغداری داراست.

شرکت بزرگ کشت و صنعت و دامپروری مغان بزرگترین شرکت در نوع خود در کشور و در خاورمیانه با حجم عملیات زراعی، دامی و صنعتی در همین شهرستان دائر است، وجود کارخانه‌ی قند، کمپوت‌سازی، مرباسازی، پنبه پاک‌کنی و کارگاه تولید لبنیات رونق خاصی به این شهرستان داده است.

پوشش گیاهی منطقه بیشتر بصورت علف‌های مرتع مرغوب است و عشائر ائل سئون که بقایای 32 طایفه اصلی‌اند با حفظ نژاد و سنت‌های خویش هنوز در دشت مغان به حیات خویش ادامه می‌دهند.

از محصولات کشاورزی و دامی مغان می‌توان به پنبه، چغندر قند، ذرت، گندم، حبوبات، دانه‌های روغنی، کنجد و میوه‌ها اشاره کرد.

مقدسی می‌نویسد:«موغان شهری است که دو نهر به دور آن است، پیرامون آن باغ‌های زیباست که گویی دشت را بهشت ساخته برای رحاب در کشور اسلام فخرآور هستد…. حومه‌اش خشک و دلگشا و دو نهر آن روان است، روی مردمش هم‌چون لؤلؤ و مرجان است بخشاشگر و کریمند».

«حمدالله مستوفی» در ذکر دیار آران موغان می‌نویسد:«هوایش گرمسیر است و به عفونت مایل و حدودش با ولایات ارمن، شیروان، آذربایجان و دریای خزر پیوسته است، حقوق دیوانیش در عهد اتابکان زیاد از 300 تومان این زمان بوده است و اکنون 30 تومان و 3000 دینار است که بر روی دفتر آمده».

مستوفی، با جروان و بزرند را دیه‌های معمور نوشته و می‌گوید: «برزند هوایش به گرمی مایل و حاصلش غله است.

«صنایع‌دستی»

فرشبافی مهم‌ترین صنایع‌دستی منطقه است. عشایر و روستائیان منطقه‌ی مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می‌کنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه‌ی آنها بیشتراز طبیعت منطقه و شیوه‌ی زندگی عشیره‌ای آنها الهام گرفته است.

جاذبه‌های طبیعی و تاریخی گردشگری پارس آباد مغان

منطقه پارس آباد مغان جلگه نسبتاً وسیعی که از آبرفت رود ارس و شعبات آن بوجود آمده است، این منطقه در پهنه‌ی طبیعی و تاریخی خود دنیایی از زیبایی و تنوع را به گردشگران و طبیعت دوستان عرضه می‌کند.

جاذبه‌های این منطقه هنوز برای بسیاری از مردم کشور حتی بومیان استان گمنام و ناشناخته باقی مانده است، طبیعت منطقه قابلیت‌های زیاد و قابل توجهی برای توسعه‌ اکوتوریسم دارد.

ورثان یا اولتان قلعه سی

اولتان قلعه سی در 12 کیلومتری پارس آباد و در حاشیه‌ی رود مرزی ارس(آراز)واقع شده است. اولتان قالاسی محوطه‌ای است باستانی در ساحل جنوبی رود ارس که در کمتر از پانصد متری غرب روستایی به نام اولتان واقع است.

این روستا در 12 کیلومتری جنوب غربی شهر پارس آباد، سر راه پارس آباد به اصلاندوز، در استان اردبیل قرار دارد. محوطه‌ی باستانی اولتان قالاسی به شماره 2654 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

اهالی بومی این محوطه را(بخش ارگ یا بارودار)با نام ((اولتان قالاسی))یعنی قلعه‌ی اولتان می‌شناسند.

با توجه به آثار سطحی و بررسی عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای بنظر می‌رسد این محوطه‌ی باستانی، شهری بوده که هم‌چون بسیاری شهرهای کهن ایران از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شده است؛ از جمله بخش محصور(شارستان یا ارگ)و بخش غیرمحصور(بخش استقراری پیرامون شارستان که احتمالاً بتوان از آن بعنوان ((ربض))یاد کرد). اولتان قالاسی در مجموع و با احتساب ارگ(حدود 33 هکتار)و ربض احتمالاً بیش از 70 هکتار وسعت دارد.

تپه نادری

تپه‌ی نادر که از تپه‌های باستانی و تاریخی شهرستان پارس آباد و محل تاجگذاری نادرشاه افشار است.

این تپه در بخش اصلاندوز واقع است، تپه نادری (نادرشاه)تپه‌ی عظیم نادر در جنوب غربی شهرک اصلاندوز در ملتقای رود ارس و درهی رود قرار دارد بلندی این تپه 30 متر و محیط اطراف آن حدود 1500 متر و طول آن 120 متر و عرض آن حدود 100 متر است، این محل در سده‌های متمادی واحد مسکونی بزرگی را تشکیل می‌داده از هزاره‌ی اول پیش از میلاد تا اواخر سده‌ی یازدهم هجری قمری مسکون بوده شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد نیز برسد از اشیای مکشوفه در آن می‌توان از سفال خشت پخته‌ی دوران پارتی سفال‌های منقوش دوره اسلامی تعداد زیادی سنگ اپسیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد تپه نادری از منظر تاریخی قابل توجه است.

در این مکان بود که نادرشاه جهت خلع شاه طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشکیل داد و سر آن کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند که منجر به خلع طهاسب میرزا و رسیدن وی به تخت سلطنت شد.

این تپه را می‌توان به بهسازی و خارج کردن از محوطه نظامی به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منطقه تبدیل کرد و هر سال علاقه‌مندان بسیاری را از اطراف و اکناف به خود جلب کند.

گورستان‌های قدیمی

در پهنه‌ی دشت مغان همه جا، گورستان‌های وسیع و اغلب منسوب به هزاره‌ی اول ق. م وجود دارد که بیشتر آنها در معرض تجاوز و حفاری قاچاق قرار گرفته و می‌گیرد.

در نزدیکی اصلاندوز گورستان‌های قوش اوتران، قلی بیگلو، اخجی، گدائیلو، گل تپه و کرار واقع، که مربوط به هزاره‌ی اول پیش از میلاد است گورستان‌های باستانی در دامنه‌ی کوه‌ها و رودخانه‌ها که آفتاب‌گیر و رو به مشرق و طلوع آفتاب است، انتخاب شده چون آفتاب و آب در مذهب میترائیسم جنبه تقدس دارد، گورستان‌های مربوط به هزاره‌ی پیش از میلاد قلی بیگلو و قوش اوتران و دیگر گورستان‌های مکشوفه و گورستان‌های عهد ساسانی(اخجی)بدون استثنا چنین مشخصاتی دارند.

طرز تدفین به‌واسطه‌ی آهکی بودن خاک که سبب از میان رفتن و پوسیدگی استخوان می‌شود، بطور کلی معلوم نشد اما قلعه استخوان‌های کوچک کاسه سر و قلم پا نشان می‌دهد که جهت مردگان شرقی، غربی و سر و صورت روبروی آفتاب قرار داشته است.

سد(بند)میل مغان

این سد از نوع انحرافی نیمه متحرک با بدنه‌ی بتنی و خاکی است، کانال اصلی و بزرگ منطقه مغان از این سد سرچشمه گرفته و پس از طی مسیر32 کیلومتری، آب دریاچه شهرک شهید غفاری مغان(شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان)را تغذیه می‌کند.

همه‌ی اراضی زیرکشت این منطقه و قسمتی از اراضی شهرستان بیله‌سوار از آب این کانال آبیاری می‌شوند و میزان حجم آب خروجی از سد ارس 96/3505 میلیون مترمکعب بوده و میزان حجم آب سرریز از سد مغان 32/2907 میلیون مترمکعب و حداکثر دبی تخلیه سیلاب 2460 مترمکعب برثانیه است. هم‌اکنون سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل مغان بر روی رودخانه ارس در فاصله‌ی مشترک ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد که بهره‌برداری از آنها در سال 1350 آغاز شده است که آب این رودخانه بوسیله کانال‌های تعبیه شده در سد میل مغان به مصرف آبیاری اراضی کشاورزی رسیده و سبب رونق کشاورزی و اقتصادی منطقه شده است.

تالاب تپراق کندی

تالاب تپراق کندی(مغان)در زمستان پرندگان مهاجر به آن رو آورده و زیستگاه پرندگان و جانوران و گیاهان نیز است هم‌چنین یک جاذبه‌ی طبیعی برای منطقه بحساب می‌آید. از این‌رو شایسته است سازمان محیط زیست منطقه، اقدامات حفاظتی مناسب(پرندگان از قبیل قو، اردک و غیر.)را انجام داده و بیش از پیش از این گونه منحصر به فرد مراقبت کرده تا نسل آن در آینده از بین نرود.

براساس این گزارش، شهرستان پارس آباد مغان، سوابق تاریخی کهن دارد از آثار باستانی آن می‌توان گورستان بران علیا، تپه گوزللی، قربان تپه سی، تپه غیب‌علی(اسلام‌آباد قدیم)، آق توره در روستای تازه کند جدید، تاراتوره در روستای تکله و پل خداآفرین و جاذبه طبیعی جنگل کنار رود ارس (روستا پیرایواتلو، دوست کندی)و جنگل گوشلو و جنگل کنار چهل پله شهرک و مراتع جلگه مغان و آلاچیق عشایر و صنایع‌دستی عشایر و روستاها را نام برد.